Waarom tekeningen lezen?

Kinderen tekenen. De een meer dan de ander, maar uiteindelijk kunnen alle kinderen tekenen. Met een tekening laat een kind iets van zichzelf zien, iets wat in hem speelt. Dit kan een bewust iets zijn, maar vaker is het onbewust. Door de beeldentaal van het tekenen te begrijpen krijg je een kijkje in de binnenwereld van het kind. Dat stelt je in staat om het kind nog beter te begrijpen en in te spelen op wat nodig is. Maar ook als er niet per se iets nodig is, kan het heel erg leuk zijn om een tekening te lezen. Je leert meer over het kind en wat hem bezig houdt. Tekeningen lezen is een extra taal, want niet alles is in woorden uit te drukken. 

Voor welke leeftijd lees je tekeningen?

Ik lees vooral tekeningen van kinderen vanaf 4 jaar. De reden hiervoor is dat kinderen vanaf die leeftijd herkenbare vormen gaan tekenen. Ze zijn steeds beter in staat om een huis of een mens te tekenen. Hierin kan je lezen wat een kind van binnen bezig houdt. Voor de jongere tekenaars kan ik ook hun tekening lezen, maar dat zegt meer over de ontwikkelingsfase waar het in zit, dan hoe het bijvoorbeeld met een bepaalde gebeurtenis omgaat. Er is geen maximale leeftijd voor tekeningen die ik kan lezen. De kennis die ik heb over kindertekeningen kan je ook toepassen op tekeningen voor volwassenen.

Wat doe je als je een tekening lees?

Ik lees een kindertekening volgens een bepaald stappenplan. Zo kijk ik naar de bladindeling, de lijnen, het kleurgebruik, dynamiek en natuurlijk naar de symboliek van hetgeen is getekend. Hier maak ik een uitgebreide analyse van, die ik vervolgens voor jou samenvat tot een totaalplaatje die ik met jou deel.

Je zal merken dat het geen keiharde conclusies zijn, zoals “je kind heeft faalangst”. Ik schrijf altijd in alleen in hypotheses en vragende vorm, zoals “kan het zijn dat je kind de lat hoog legt en het graag goed wil doen?”. Dat komt omdat het lezen van een tekening geen exacte wetenschap is, maar een combinatie van factoren en signalen. Mijn doel is om samen met het kind en/of jou te werken naar duidelijkheid rondom wat speelt. Zodat we (eventueel samen) daaraan kunnen werken.

Voor wie ben jij er?

Eigenlijk voor alle kinderen van 0 tot 10 jaar, want ik denk dat ieder jong kind het fijn vindt om even 1 op 1 aandacht te krijgen, om zijn behoeftes er even helemaal te laten zijn en om hulp te krijgen bij het onder woorden brengen wat er van binnen leeft. Meer specifiek ben ik er voor kinderen die ergens last van hebben. Dit kunnen uiteenlopende (gedragsmatige) dingen zijn zoals driftbuien, slaapproblemen, verlegen, niet durven, stil, verdriet of veel huilen, grote mond en ga zo maar door.

Ik ben er ook voor ouders die hier last van hebben en die vastlopen in het doorbreken daarvan.

Wat voor tekeningen?

Eigenlijk alle kindertekeningen. Voor kinderen die nog geen herkenbare dingen tekenen geldt dat je aan de tekening kan zien in welke ontwikkelingsfase het kind is. Je kan nog niet zoveel zeggen over hoe het kind bepaalde gebeurtenissen heeft ervaren, maar het geeft je wel inzicht in waar het staat in zijn ontwikkeling.

Oudere kinderen tekenen herkenbare dingen, zoals een boom- huis- of menstekeningen. Hier kan een meer uitgebreide lezing worden gedaan. In het algemeen geldt: hoe vrijer de tekening, hoe meer eruit spreekt wat van binnen leeft. 

Kinderen tekenen wat er op dat moment belangrijk is. Daarom lees ik vaak recente tekeningen. Het kan ook zijn dat je meer wil weten uit een bepaalde periode in het verleden. Dan kan ik de tekeningen van die tijd gebruiken. Soms laten kinderen een tijd lang dezelfde dingen zien in hun tekeningen. Ik kijk dan graag mee om te achterhalen wat daar speelt.

Teken jij ook samen met een kind?

Jazeker! Ik vind het in de eerste plaats ontzettend leuk om met kinderen te tekenen. Door naast elkaar te zitten en laagdrempelig bezig te zijn, raakt een kind op zijn gemak. Een ontspannen kind begint vaak al tijdens het tekenen lekker te kletsen. Het hoeft niet over de tekening zelf te gaan, het kan van alles zijn. Daarnaast haal ik ook veel informatie uit de totstandkoming van de tekening. Zo kijk ik bijvoorbeeld of het kind direct aan de slag gaat, of eerst even afwacht of nadenkt. Ik kijk naar welk materiaal het kind kiest en hoe dat proces gaat. Ook kan ik het kind door middel van gerichte opdrachtjes helpen in een bepaald proces.

Heb je een voorbeeld van een Zinvol tekenspel opdracht?

Dat heb ik zeker! Een leuke opdracht is de opdracht “Maatjes”. Je doet deze opdracht met zijn tweeën. Het blad ligt tussen jullie in met de korte kanten naar je toe. Je zet aan beide korte kanten 2 puntjes. Om de beurt verbind je de puntjes met een boogje. Die bogen worden steeds groter en op een bepaald moment raken de bogen elkaar en ga je misschien zelfs over elkaars bogen heen. Vraag bij iedere beurt of je van de ander nog een boog mag zetten. De ander mag aangeven of dat goed voelt of misschien te dicht in zijn of haar persoonlijke ruimte komt. Als je klaar bent met de bogen (beide partijen zijn het erover eens dat er voldoende bogen tekenend zijn). Dan ga je om de beurt een visje tekenen en inkleuren. Dit gaat ook in overleg. Je stopt als beiden het eens zijn dat er voldoende visjes getekend zijn. Eventueel kan je doorgaan met het tekenen van andere dingen uit de onderwaterwereld. Deze opdracht gaat over het thema grenzen. Je kan het onder andere inzetten om af te tasten of een kind zijn eigen grenzen kent en aangeeft, grenzen van anderen aanvoelt en respecteert of om een kind te laten ervaren hoe het voelt als de ander (jij dus) voor zijn grenzen gaat staan.

Wat vertel je een kind?

Zoals hierboven al kort aangegeven zijn tekeningen super persoonlijk en daarom beschouw ik iedere tekening als iets bijzonders. Omdat kinderen onbewust tekenen zal ik heb nooit rechtstreeks vragen stellen over wat ik in hun tekening lees (bijvoorbeeld: “ik zie dat je een poppetje met een rood hoofd hebt getekend. Ben je boos?”). Daarmee haal je de onbevangenheid en magie van het tekenen af en zal een kind veel meer nadenken over wat het tekent. Door directe linken tussen mijn vragen en de tekening te voorkomen laat je die vrijheid in het tekenen in tact. Ik raad jou ook aan om hetzelfde te doen na het lezen van het verslag en de codetaal van het tekenen te respecteren.

Wat kan je met een huistekening?

Met het tekenen van een huis tekent het kind zichzelf. Een huistekening staat symbool voor de innerlijke belevingswereld van het kind. Het kind laat via een huistekening zien hoe hij zich voelt, hoe hij zichzelf ziet, hoe hij de wereld om hem heen ervaart. Ook geven huistekeningen inzicht in de gezinssituatie en hoe dit voor het kind is. 

Wat kan je met een boomtekening?

Een kind dat een boom tekent laat veel van zichzelf zien. De boom staat in de eerste plaats symbool voor groei en ontwikkeling. Zo kan je de stam van de boom zien als een verticale levenslijn. Daarnaast geeft een boomtekening zicht op de levenskracht van het kind. Een boomtekening laat zien hoe een kind in zijn vel zit.